IV EDYCJA PHYSIO EXPERT SUMMIT

Rola fizjoterapeuty w leczeniu skoliozy u dzieci – od diagnozy do terapii

Skolioza to jedno z najczęściej diagnozowanych schorzeń kręgosłupa u dzieci, które może prowadzić do poważnych deformacji postawy. Choć powszechnie określana jest jako boczne skrzywienie kręgosłupa, w rzeczywistości obejmuje również zmiany w płaszczyźnie przednio-tylnej oraz rotację kręgów. Wczesne rozpoznanie skoliozy i odpowiednio dobrana terapia mogą zapobiec jej progresji i konieczności operacji. Jakie są przyczyny i objawy skoliozy? Jakie metody leczenia są stosowane w zależności od stopnia zaawansowania choroby?

Skolioza u dzieci – co to jest?

Skolioza często błędnie nazywana jest bocznym skrzywieniem kręgosłupa, choć w rzeczywistości jest to deformacja występująca w trzech płaszczyznach:

• strzałkowej – kręgosłup ulega przednio-tylnym odchyleniom,
• czołowej – tu właśnie mówimy o bocznym skrzywieniu kręgosłupa, ponieważ wygina się on do boku,
• poprzecznej – rotacja i torsja kręgów, co zmienia strukturę i ustawienie kręgosłupa.

Skoliozę I stopnia diagnozuje się, gdy kąt skrzywienia na zdjęciu rentgenowskim przekracza 10 stopni. W wyniku tej deformacji kręgosłup zamiast naturalnych krzywizn przybiera kształt litery S. Najczęściej występuje w odcinku piersiowym lub na granicy piersiowo-lędźwiowej, rzadziej ogranicza się do odcinka lędźwiowego.

Skolioza dziecięca – statystyki

Szacuje się, że skolioza dotyka aż 70% społeczeństwa, jednak ze względu na jej łagodny przebieg u większości osób, leczenia wymaga jedynie około 10% przypadków. Najczęściej schorzenie pojawia się u dzieci na różnych etapach rozwoju:

• Skolioza niemowlęca (wczesnodziecięca) – diagnozowana między 6. miesiącem a 3. rokiem życia, częściej u chłopców, zazwyczaj z wygięciem w lewo. Może samoistnie ustąpić lub postępować,.
• Skolioza dziecięca – występuje u dzieci w wieku 3–10 lat, częściej u dziewczynek, u których często pogłębia się wraz z dojrzewaniem.
• Skolioza młodzieńcza – rozwija się w okresie dojrzewania, zarówno u chłopców, jak i dziewcząt.

Przyczyny skoliozy u dzieci

Skolioza dzieli się na czynnościową (funkcjonalną) i strukturalną, w zależności od przyczyny jej występowania.

Skolioza czynnościowa nie wiąże się z trwałymi zmianami w budowie kręgosłupa. Jest zazwyczaj wynikiem czynników zewnętrznych, takich jak skrócenie jednej kończyny dolnej czy przykurcz biodra. Może być skorygowana przez ćwiczenia lub usunięcie przyczyny, jak np. wyrównanie długości nóg. W przypadku skoliozy czynnościowej istotne jest wczesne leczenie, aby zapobiec rozwojowi trwałych zmian strukturalnych.

Skolioza strukturalna wynika z nieprawidłowości w budowie kręgów, takich jak wady wrodzone (np. kręgi klinowate, zrośnięte kręgi), co prowadzi do trwałych deformacji kręgosłupa. Skoliozy strukturalne mają różne przyczyny: 80% przypadków to skoliozy idiopatyczne, których etiologia jest nieznana, choć uważa się, że czynnik genetyczny może mieć duże znaczenie.

Istnieją również skoliozy wrodzone, wynikające z wady wrodzonej kręgosłupa, oraz wtórne, będące efektem chorób nerwowo-mięśniowych.

Skolioza u dzieci – objawy

Skolioza to znaczne wygięcie kręgosłupa, które zaburza równowagę i środek ciężkości ciała, prowadząc do wyraźnych deformacji sylwetki. U pacjentów najczęściej obserwuje się:

• skrócenie jednej nogi,
• wystające łopatki,
• wysunięcie jednego biodra do boku,
• nierówną wysokość bioder i ramion,
• asymetrię talii,
• krzywy przebieg kręgosłupa,
• pochylenie ciała w jedną stronę,
• u dziewcząt – cofnięcie jednej piersi, co powoduje jej optyczne zmniejszenie,
• wypukłość po jednej stronie pleców, tzw. garb żebrowy,
• zaburzenia ruchomości klatki piersiowej,
• nieprawidłowości w ruchomości stawów żebrowo-kręgowych,
• osłabienie głównych oraz pomocniczych mięśni oddechowych,
• płytszy oddech,
• zwiększoną częstotliwości oddechów.

W bardziej zaawansowanych przypadkach mogą pojawić się bóle pleców, promieniujące do nogi lub stopy, problemy z chodem, takie jak utykanie, pieczenie, drętwienie nóg lub okolicy krocza, osłabienie siły nóg (niedowład) oraz opadanie stopy.

Leczenie skoliozy u dzieci

Skolioza jest jednym z najbardziej wymagających schorzeń ortopedycznych, ponieważ leczenie jest długotrwałe, czasochłonne, wymaga od pacjenta systematyczności i nie zawsze przynosi oczekiwane efekty. Wybór metody leczenia zależy od wieku pacjenta, stopnia zaawansowania skoliozy, tempa jej progresji, rodzaju deformacji oraz ryzyka pogłębiania się wady. Celem terapii jest zmniejszenie lub, jeśli to możliwe, całkowite usunięcie skrzywienia, utrwalenie osiągniętej korekcji lub zatrzymanie dalszego postępu deformacji. Jak w przypadku wielu innych chorób, sukces leczenia zależy od wczesnego rozpoznania, dlatego tak istotne jest szybkie rozpoczęcie leczenia. U dzieci początkowo stosuje się leczenie zachowawcze, takie jak ćwiczenia korekcyjne lub noszenie gorsetu ortopedycznego.

Operacja skoliozy u dzieci

Operacja skoliozy jest wskazana w przypadku skrzywień przekraczających 50 stopni, szczególnie gdy towarzyszą im dolegliwości bólowe, trudności z oddychaniem lub zaburzenia krążenia. Celem zabiegu jest zatrzymanie progresji deformacji i korekcja skrzywienia, ponieważ po przekroczeniu tej granicy dochodzi do szybkiego pogłębiania wady z powodu osłabienia naturalnych mechanizmów stabilizujących kręgosłup.

Zabieg polega na wyprostowaniu kręgosłupa za pomocą metalowych prętów i śrub, które stabilizują go w prawidłowej pozycji, umożliwiając stopniowy zrost kostny. W zależności od rodzaju i zaawansowania skrzywienia stosuje się dostęp przedni lub tylny, przy czym częściej wybierana jest ta druga metoda, ponieważ pozwala lepiej odbarczyć uciskane korzenie nerwowe. U dzieci, których kręgosłup wciąż rośnie, stosuje się tzw. pręty magnetyczne, które można wydłużać bez konieczności kolejnych operacji.

Skolioza u dzieci – ćwiczenia

Skoliozy, w przeciwieństwie do wad postawy, wiążą się z wysokim ryzykiem pogłębiania się deformacji, co w skrajnych przypadkach, może prowadzić do konieczności operacji. Z tego względu u dzieci ze skoliozą powyżej 20–25° oraz przy dużym ryzyku progresji zaleca się ograniczenie niektórych aktywności fizycznych i unikanie określonych dyscyplin sportowych. Jakich?

Aby dowiedzieć się więcej na temat fizjoterapii, ćwiczeń i pracy z pacjentem ze skoliozą, zapraszamy na “IV EDYCJĘ PHYSIO EXPERT SUMMIT - wyzwania fizjoterapii dziecięcej XXI wieku – innowacje i nowe rozwiązania w praktyce fizjoterapeuty”!

Podczas wydarzenia poruszone zostaną następujące tematy.:

• Wczesna diagnoza wad postawy u dzieci i młodzieży - znaczenie prewencji w terapii skoliozy
• Pacjent ze skoliozą w gabinecie fizjoterapeuty - studium przypadku.
• Jak zaplanować skuteczną fizjoterapię u dziecka z wadą postawy ciała?

Zapraszamy do kupna biletów i wzięcia udziału w konferencji!